Agoriad y Deml Heddwch

Agorwyd y Deml ar y 23 o Dachwedd 1938 gan Mrs Minnie James o Ddowlais, a gollodd tair mab yn y Rhyfel Byd Cyntaf a chynrychiolodd mamau a oedd yn galaru yng Nghymru. Agorodd Minnie yr adeilad gydag allwedd euraidd cyn arwain gorymdaith o 23 o famau yn galaru yn cynrychioli Prydain, yr Ymerodraeth a'r Unol Daleithiau i mewn i'r Deml. Roedd hyn i fod yn foment drawsnewidiol ym mywyd Minnie: o chwedlau lleol dywedir oedd Minnie wedi'i gladdu gyda'r allwedd seremonïol.

“Rydym yn ymgynnull yma heddiw i gymered rhan yn yr ymroddiad dwys yr adeilad hwn ar gyfer y dibenion clodwiw a chafodd ei godi ar gyfer. Yn enw menywod Cymru mae'n fraint gennyf agor yr adeilad. Yr wyf yn ei ymroi i'r gofeb o'r dynion gwrol o bob cenedl a roddodd eu bywydau yn y rhyfel a oedd i ddiweddu'r rhyfel. Yr wyf yn gweddïo y daw yn ystyried gan bobl fy ngwlad o'n cenhedlaeth ni a'r rhai sydd i ddilyn i atgoffa ni o'r ddyled gyson sydd arnom i'r miliynau a aberthant ei holl; mewn achos anhygoel, ac fel symbol o'n penderfyniad i ymgyrraedd am gyfiawnder a heddwch yn y dyfodol.”

-- Minnie James, Ymroddiad agoriadol y Deml Heddwch

Gwyliwch ffilm o Minnie yn agor y Deml yma; Dysgwch fwy am Minnie a'r 'Famau Heddwch ' yma; a dysgwch am seremoni agoriadol y Deml yma.